Cz.1 - Linia Pilicy odc. Inowłódz - TURYSTYKA HISTORYCZNA - HISTORIA, PRZYGODA, PASJA, HOBBY

      NIEMIECKIE UMOCNIENIA W OKOLICACH INOWŁODZA

      W dniu 27.07.2006 odbyła się jednodniowa wyprawa w okolice Tomaszowa Mazowieckiego. W drodze do głównego celu naszej wyprawy jakim była miejscowość Inowłódz, nie omieszkaliśmy złożyć wizyty w Konewce - osadzie  położonej na północny wschód od Spały. W okresie II W.Ś. Znajdowało się tam stanowisko dowodzenia Armii Środek. Główną atrakcją tego kompleksu jest zespół obiektów technicznych na czele z tunelem o długości 380m (fot.), mieszczącym w swym wnętrzu skład pociągu sztabowego (fot.). Pomimo, iż każdy z nas był wielokrotnie na tym terenie, każda kolejna wizyta jest równie rzetelnie i skrupulatnie odbywana , m.in. z uwagi na fakt, że teren ten od pewnego czasu  jest w prywatnej dzierżawie jednego z miłośników fortyfikacji, który m.in. dzięki wsparciu bunkrowej braci prowadzi regularnie  badania, odkrywając coraz to nowe tajemnice związane z drugowojenną historią tego kompleksu (fot.).

     Po zakończeniu blisko trzygodzinnej wizyty, udalismy się w kierunku naszego głównego punktu wyprawy jakim była miejscowość Inowłódz, w której to za cel postawiliśmy sobie badania terenowe mające na celu zlokalizowanie i zinwentaryzowanie  zachowanych obiektów z okresu II W.Ś.  

     Malowniczo położone miasteczko u podnóża którego wije się rzeka Pilica, oprócz swej drugowojennej historii, szczyci się również innymi zabytkami architektonicznymi. Pośród nich  na czołową pozycję wybijaja się Kościół Św. Idziego (fot.). Wzniesiona pierwotnie w stylu romańskim w 1082 przez księcia Władysława I Hermana świątynia, z racji swojego położenia spełniała również funkcje obronne (fot.). Drugim zabytkiem są ruiny zamku, wybudowanego za czasów  panowania Kazimierza Wielkiego w latach 1356-1366. Naszym celem były jednak umocnienia drugowojenne (fot.). Nie wszyscy kojarzą bądź pamiętają, ale obiekty te wraz z kościołem uwiecznione zostały w jednym z odcinków popularnego serialu pt. "Czterej pancerni i pies".

     W wyniku naszego rozpoznania terenowego zlokalizowaliśmy łącznie 11 obiektów, na które składają się: 6 szt. Ringstand 58c, 2 szt. Regelbau 701, 2 szt. typu Regelbau 668 oraz jeden zbiornik. Wszystkie znajdują się na północnym brzegu rzeki Pilicy. Głównym miejscem rozlokowania obiektów ze względu na swe położenie jest wschodnia część wzgórza, na którym znajduje się wcześniej wspomniany kościół. Znajdują się na nim cztery obiekty.

Obiekt nr 1 (fot.) -jest to Ringstand 58c, popularny "Tobruk", zachowany w stanie dobrym, jego wnętrze wypełnia niewielka ilość  śmieci pochodzących z przyległego cmentarza; wejście mozliwe jedynie z poziomu otworu strzelniczego, z uwagi na fakt zamurowanego i zasypanego wejścia głównego.

Obiekt nr 2 (fot.) - Ringstand 58c,stan zachowania dobry, wejście glówne zamurowane i zasypane od zewnątrz, w odróżnieniu od swojego sąsiada wnętrze w stopniu znacznym wypełnione śmieciami z cmentarza.

Obiekt nr 3 (fot.) - Regelbau 701, popularny "garaż" dla armaty ppanc, której zadaniem było ostrzeliwanie pobliskego skrzyżowania, będącego główną arterią komunikacyjną łączącą Tomaszów Mazowiecki,Rawę Maz. oraz Opoczno. Obiekt zachowany w stopniu dostatecznym. Widoczne liczne ślady kruszenia się i ubytku betonu w miejscach odsłonietych i pozbawionych pierwotnej warstwy izolującej (smoły) wnętrze czyste (fot.), przy wejściu na prawej ścianie zachowany numer inwentarzowy (fot.).

Obiekt nr 4 (fot.) - Regelbau 668, jest to schron bierny przeznaczony dla sześciu żołnierzy piechoty. Najbardziej zniszczony obiekt  spośród wszystkich objetych naszym rozpoznaniem. Wnętrze wskazuje na prowadzenie w nim walk. Składa się z dwóch przedsionków (fot.) pełniących funkcję śluz oraz izby załogi, ślady na sklepieniu izby wskazują na użycie w niej broni maszynowej (fot.), brak zachowanych elementów wyposażenia, podłoże pokryte warstwą wilgotnej ziemi dostającej się współcześnie do wnętrza przez  niezabezpieczone wyjście ewakuacyjne (fot.); od zewnątrz widoczne ślady erozji betonu, które podobnie jak w sąsiednim Regelbau 701 pojawiają się w miejscach odsłoniętych i pozbawionych pierwotnej izolacji.

Wszystkie w/w obiekty połączone były ze sobą siecią gęsto rozmieszczonych i przecinających wzgórze transzei, których zarysy są bardzo dobrze zachowane i czytelne w terenie.

Obiekt nr 5 (fot.) - Ringstand 58c, położony przylegle do wapiennej drogi biegnącej równolegle do drogi wiodącej do wsi Zakościele. Stan zachowania niedostateczny ze względu na współczesną niedostępność, łatwo pominąć go ze względu na całkowite zasypanie obiektu zarówno z zewnątrz jak i od wewnątrz, dodatkowo porośnięty roślinnością trawiastą.

Obiekt nr 6 (fot.) - to prawdopodobnie zbiornik (fot.), służący jako pośredni punkt przepompowywania wody z pobliskiej Pilicy, ewentualnie było to miejsce składowania materiałów sypkich (kruszywo,mat.budowlane). Wymiary jego to ok. 8m x 5m x1,5m.

Obiekt nr 7 (fot.) - Regelbau 668, położony przy leśnej drodze we wsi Zakościele vis a vis dawnego ośrodka kolonijnego. Dobry stan zachowania obiektu zachęca do wizyty w jego wnętrzu, gdzie pomimo nieznacznej ilości śmieci w drugim pomieszczeniu śluzy (fot.), czeka na nas w miarę czysta izba załogi (fot.) wraz z rewelacyjnie zachowanym jak na tego typu obiekty wyjściem ewakuacyjnym (fot.), zabezpieczonym od zewnątrz oryginalnym szybem (fot.), który w połowie swej wysokości przedzielony jest ścianką oddzielajacą część techniczną (miejsce odprowadzenia komina fot.) od ewakuacyjnej. Od zewnątrz strop poza reliktem odprowadzenia komina, nie posiada zachowanych żadnych instalacji (np.osłony anten). Dodatkowym atrybutem tego obiektu jest zachowany przy wejściu głównym, na prawej ścianie numer inwentarzowy (fot.), jak również sąsiedztwo przyległego do jego południowej  ściany kolejnego obiektu, jakim jest Ringstand 58c (obiekt nr 8)

Obiekt nr 8 (fot.)- to klasyczny Ringstand 58c.Przylegając do wcześniejszego obiektu tworzy wraz z nim pozorny monolit. Wejście do wnętrza możliwe jest od strony wschodniej (fot.) (podobnie jak do wcześniej opisywanego). W części bojowej przy wejściu znajduje się napis z numerem ewidencyjnym (fot.).  

Obiekt nr 9 (fot.) - Regelbau 701. Położony przy tej samej leśnej drodze, bliżej skrzyżowania z drogą asfaltową wsi Zakościele,  na zapleczu gospodarstwa, ok 20m od drogi leśnej. W okresie rozkwitu roślinności łatwy do pominięcia. Wnętrze pozbawione śmieci, zachowane w dobrym stanie (fot.), co zawdzięcza prawdopodobnie wcześniejszej adaptacji obiektu jako pomieszczenie magazynowe, o czym świadczą relikty prowizorycznych wrót. Ciekawostką architektoniczną tego obiektu, oprócz dobudowanego od strony  południowej obiektu typu Ringstand 58c, jest wykonanie ściany oporowej (fot.) mające za zadanie nie dopuszczenie do obsypywania się gruntu, jako ze cały "kompleks", wkomponowany jest w zbocze wschodniej części wzgórza.

Obiekt nr 10 (fot.) - Ringstand 58c, tworzacy "kompleks-monolit" z wcześniej opisywanym obiektem nr 9. Od strony południowej posiada dobudowaną ścianę oporową (fot.). Współcześnie wejście do obiektu najdogodniejsze jest poprzez otwór mocowania MG, z uwagi na fakt, iż główne wejście do obiektu aktualnie znajduje się ok 1,5m ponad poziomem gruntu (fot.), (fot.). Obydwa obiekty z zewnątrz pokryte są dobrze zachowaną warstwą izolującą.

Obiekt nr 11 (fot.) - Ringstand 58c, położony na wschodnim zboczu szczytu wzgórza zlokalizowanego po prawe stronie drogi wiodącej w kierunku Spały, w sąsiedztwie osiedlowej drogi kończącej się drogą polną na północno-zachodnich  peryferiach Inowłodza. Obiekt w odróżnieniu od wcześniejszych tego typu, posiadał wejście zlokalizowane na przeciwległej scianie. Aktualnie do połowy wysokości wnętrze wypełniają śmieci zmieszane ze ściółką leśną (fot.).

     Nie są to wszystkie istniejące obiekty, jednakże z uwagi na ograniczenie czasowe pod presją  którego byliśmy, nasze badania terenowe potraktować należy jako przyczynek do szerszego rozpoznania terenu i uzupełnienia w najbliższym czasie.

     W drodze powrotnej do Łodzi, postanowiliśmy odwiedzić "Skansen rzeki Pilicy" znajdujący się na obrzeżach Tomaszowa Mazowieckiego. Niestety nie zachwycił on nas bogactwem sprzętu ciężkiego, z uwagi na fakt niekompletnej wystawy w okresie w jakim byliśmy. Stąd by wypocząć od całodziennego upału postanowiliśmy podreperować zmysły w pobliskim Rezerwacie Przyrody "Niebieskie Żródła" (historia), którego niekwestionowane piękno podkreślała sprzyjająca naszej wyprawie aura (fot.), (fot.).
     Na sam koniec czekała na nas jeszcze jedna niespodzianka. Otóż w Łodzi jedna z posesji, otoczona jest płotem, któremu za słupki nośne dla siatki posłużyły... potykacze (fot.) - przeciwpiechotna przeszkoda z okresu wojny... Właściciel okazał się niezorientowanym obywatelem co to rarytasu, jakiego stał się niegdyś posiadaczem (fot.), (fot.).

Marcin Mościcki (2006)